آشنایی با سبوس گندم و خواص درمانی آن در طب سنتی

سبوس گندم، لایه بیرونی و محافظ دانه گندم، گنجینه‌ای ارزشمند از مواد مغذی است که اغلب در فرآیند آسیاب کردن، نادیده گرفته شده و دور ریخته می‌شود. این ماده غذایی، سرشار از فیبر نامحلول، ویتامین‌های گروه B، مواد معدنی ضروری و آنتی‌اکسیدان‌های قوی است که نقش حیاتی در حفظ سلامت بدن ایفا می‌کند. فیبر موجود در سبوس گندم، حجم مدفوع را افزایش داده و به بهبود عملکرد دستگاه گوارش، جلوگیری از یبوست و کاهش خطر ابتلا به بیماری‌های روده بزرگ کمک می‌کند. همچنین، این فیبر، کلسترول بد خون را کاهش داده و خطر بیماری‌های قلبی عروقی را پایین می‌آورد. ویتامین‌های گروه B موجود در سبوس گندم، در تولید انرژی، عملکرد سیستم عصبی و سلامت پوست نقش دارند. مواد معدنی مانند آهن، منیزیم، فسفر، روی و سلنیوم، برای عملکرد صحیح سلول‌ها، عضلات و استخوان‌ها ضروری هستند. آنتی‌اکسیدان‌های موجود در سبوس گندم، از سلول‌های بدن در برابر آسیب‌های رادیکال‌های آزاد محافظت کرده و خطر ابتلا به بیماری‌های مزمن مانند سرطان و بیماری‌های قلبی را کاهش می‌دهند. سبوس گندم، نه تنها یک ماده غذایی مغذی است، بلکه می‌تواند به عنوان یک افزودنی سالم در رژیم غذایی روزانه مورد استفاده قرار گیرد.

سبوس گندم، لایه بیرونی دانه گندم است که در طی فرآیند آسیاب کردن، از آندوسپرم و جوانه جدا می‌شود. این فرآیند، که به طور معمول در کارخانجات آرد انجام می‌شود، شامل مراحل مختلفی است. ابتدا، دانه‌های گندم وارد دستگاه‌های آسیاب می‌شوند که با استفاده از غلتک‌های فلزی، آن‌ها را خرد می‌کنند. در این مرحله، لایه بیرونی دانه گندم، که همان سبوس است، از قسمت‌های داخلی آن جدا می‌شود. سپس، مخلوط حاصل از قسمت‌های مختلف دانه گندم، از طریق الک‌های مخصوص عبور داده می‌شود تا سبوس از آرد سفید جدا شود. سبوس جدا شده، به صورت پودر یا دانه‌های ریز، جمع‌آوری و بسته‌بندی می‌شود. در برخی موارد، سبوس گندم قبل از بسته‌بندی، تحت فرآیندهای حرارتی قرار می‌گیرد تا رطوبت آن کاهش یافته و ماندگاری آن افزایش یابد. همچنین، ممکن است سبوس گندم با سایر مواد مغذی مانند ویتامین‌ها و مواد معدنی غنی شود تا ارزش غذایی آن افزایش یابد. به این ترتیب، سبوس گندم به عنوان یک محصول جانبی ارزشمند، از فرآیند آسیاب کردن گندم به دست می‌آید و به عنوان یک منبع غنی از فیبر، ویتامین‌ها و مواد معدنی، در صنایع غذایی و دارویی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

مواد معدنی و ویتامین‌های سبوس گندم

سبوس گندم، لایه بیرونی و مغذی دانه گندم، گنجینه‌ای از ویتامین‌ها و مواد معدنی است که برای حفظ سلامت بدن ضروری هستند. این ماده غذایی، سرشار از ویتامین‌های گروه B، از جمله تیامین (B1)، ریبوفلاوین (B2)، نیاسین (B3) و پیریدوکسین (B6) است که در تولید انرژی، عملکرد سیستم عصبی و سلامت پوست نقش دارند. ویتامین E، یک آنتی‌اکسیدان قوی، نیز در سبوس گندم یافت می‌شود و از سلول‌های بدن در برابر آسیب‌های رادیکال‌های آزاد محافظت می‌کند. از نظر مواد معدنی، سبوس گندم منبع غنی آهن است که برای تولید گلبول‌های قرمز خون و جلوگیری از کم‌خونی ضروری است. منیزیم موجود در سبوس گندم، در عملکرد عضلات، اعصاب و سیستم ایمنی نقش دارد. فسفر موجود در آن، برای سلامت استخوان‌ها و دندان‌ها ضروری است. روی موجود در سبوس گندم، در عملکرد سیستم ایمنی، رشد سلول‌ها و ترمیم بافت‌ها نقش دارد. سلنیوم، یک آنتی‌اکسیدان قوی دیگر، نیز در سبوس گندم یافت می‌شود و از سلول‌های بدن در برابر آسیب‌های رادیکال‌های آزاد محافظت می‌کند. به طور خلاصه، سبوس گندم با داشتن ترکیبی منحصر به فرد از ویتامین‌ها و مواد معدنی، یک ماده غذایی مغذی است که می‌تواند به ارتقای سلامت عمومی بدن کمک کند.

خواص درمانی سبوس گندم

سبوس گندم، این ماده غذایی ارزشمند، علاوه بر ارزش غذایی بالا، خواص درمانی متعددی نیز دارد که در اینجا به طور جامع به آن‌ها می‌پردازیم:

• بهبود عملکرد دستگاه گوارش: سبوس گندم، منبع غنی فیبر نامحلول است که حجم مدفوع را افزایش داده و به بهبود عملکرد روده کمک می‌کند. مصرف منظم سبوس گندم، از یبوست جلوگیری کرده و حرکات روده را تنظیم می‌کند. فیبر موجود در سبوس گندم، به تغذیه باکتری‌های مفید روده کمک کرده و سلامت میکروبیوم روده را بهبود می‌بخشد. مصرف سبوس گندم، می‌تواند به کاهش خطر ابتلا به بیماری‌های التهابی روده و دیورتیکولیت کمک کند.
• کاهش خطر بیماری‌های قلبی: فیبر موجود در سبوس گندم، کلسترول بد خون (LDL) را کاهش داده و کلسترول خوب خون (HDL) را افزایش می‌دهد. مصرف سبوس گندم، می‌تواند فشار خون را کاهش داده و خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی عروقی را کاهش دهد. آنتی‌اکسیدان‌های موجود در سبوس گندم، از اکسیداسیون کلسترول LDL جلوگیری کرده و از تشکیل پلاک در عروق خونی جلوگیری می‌کنند.
• کنترل قند خون: فیبر موجود در سبوس گندم، سرعت جذب قند در خون را کاهش داده و به کنترل قند خون در افراد مبتلا به دیابت کمک می‌کند. مصرف سبوس گندم، می‌تواند حساسیت به انسولین را بهبود بخشیده و خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ را کاهش دهد.
• پیشگیری از سرطان روده بزرگ: مطالعات نشان داده‌اند که مصرف سبوس گندم، می‌تواند خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ را کاهش دهد. فیبر موجود در سبوس گندم، با افزایش حجم مدفوع و کاهش زمان عبور مدفوع از روده، از تماس مواد سرطان‌زا با دیواره روده جلوگیری می‌کند. آنتی‌اکسیدان‌های موجود در سبوس گندم، از سلول‌های روده در برابر آسیب‌های رادیکال‌های آزاد محافظت می‌کنند.
• کمک به کاهش وزن: فیبر موجود در سبوس گندم، احساس سیری را افزایش داده و به کاهش اشتها کمک می‌کند. مصرف سبوس گندم، می‌تواند به کاهش وزن و حفظ وزن مناسب کمک کند.
• تقویت سیستم ایمنی: ویتامین‌ها و مواد معدنی موجود در سبوس گندم، به تقویت سیستم ایمنی بدن کمک می‌کنند. آنتی‌اکسیدان‌های موجود در سبوس گندم، از سلول‌های ایمنی در برابر آسیب‌های رادیکال‌های آزاد محافظت می‌کنند.
• بهبود سلامت پوست و مو: ویتامین‌های گروه B و آنتی‌اکسیدان‌های موجود در سبوس گندم، به سلامت پوست و مو کمک می‌کنند. مصرف سبوس گندم، می‌تواند به بهبود آکنه، اگزما و سایر مشکلات پوستی کمک کند. آهن موجود در سبوس گندم، به تقویت موها و جلوگیری از ریزش مو کمک می‌کند.

خواص سبوس گندم برای پوست:

• لایه برداری طبیعی: سبوس گندم به دلیل بافت زبر خود، می‌تواند به عنوان یک لایه بردار طبیعی عمل کند و سلول‌های مرده پوست را از بین ببرد. این عمل، باعث روشن شدن پوست و بهبود بافت آن می‌شود.
• کنترل چربی پوست: سبوس گندم می‌تواند به جذب چربی اضافی پوست کمک کرده و از بروز جوش و آکنه جلوگیری کند. این خاصیت، برای افرادی که پوست چرب دارند، بسیار مفید است.
• تغذیه پوست: ویتامین‌ها و مواد معدنی موجود در سبوس گندم، به تغذیه پوست کمک کرده و باعث حفظ سلامت و شادابی آن می‌شوند.
• کاهش التهاب: خواص ضد التهابی سبوس گندم، می‌تواند به کاهش التهاب پوست و بهبود بیماری‌هایی مانند اگزما و پسوریازیس کمک کند.

خواص سبوس گندم برای مو:

• تقویت مو: ویتامین‌های گروه B و آهن موجود در سبوس گندم، به تقویت فولیکول‌های مو کمک کرده و از ریزش مو جلوگیری می‌کنند. مصرف سبوس گندم، می‌تواند به افزایش ضخامت و استحکام موها کمک کند.
• افزایش درخشندگی مو: ویتامین‌های موجود در سبوس گندم، به افزایش درخشندگی و لطافت موها کمک می‌کنند.
• کنترل چربی پوست سر: سبوس گندم، می‌تواند به کنترل چربی پوست سر کمک کرده و از بروز شوره و خارش جلوگیری کند.
• کمک به رشد مو: ویتامین E موجود در سبوس گندم میتواند به رشد موها کمک کند.

نحوه استفاده از سبوس گندم برای پوست و مو

سبوس گندم، این ماده‌ی طبیعی و مغذی، به روش‌های مختلفی برای بهبود سلامت پوست و مو قابل استفاده است. برای پوست، می‌توان از سبوس گندم به عنوان یک لایه‌بردار طبیعی استفاده کرد؛ به این صورت که مقداری سبوس گندم را با آب یا ماست مخلوط کرده و به آرامی روی پوست ماساژ داده شود تا سلول‌های مرده‌ی پوست از بین بروند و پوست نرم و شفاف شود. همچنین، ماسک سبوس گندم می‌تواند به کنترل چربی پوست و کاهش التهاب کمک کند؛ به این منظور، می‌توان سبوس گندم را با عسل یا آلوئه‌ورا مخلوط کرده و به مدت ۱۵ تا ۲۰ دقیقه روی پوست قرار داد. برای موها، دمنوش سبوس گندم می‌تواند یک تقویت‌کننده‌ی طبیعی باشد؛ برای تهیه دمنوش، یک قاشق غذاخوری سبوس گندم را در یک لیوان آب جوش دم کرده و پس از خنک شدن، موها را با آن آبکشی کرد. این کار به تقویت ریشه‌های مو، افزایش درخشندگی و کاهش ریزش مو کمک می‌کند. همچنین، می‌توان سبوس گندم را به شامپو اضافه کرد یا از شامپوهای حاوی سبوس گندم استفاده کرد تا موها از خواص مغذی آن بهره‌مند شوند. مصرف خوراکی سبوس گندم نیز به دلیل ویتامین‌ها و مواد معدنی موجود در آن، می‌تواند به بهبود سلامت پوست و مو از درون کمک کند.

نکات قابل توجه در مصرف سبوس گندم

سبوس گندم، با وجود فواید بی‌شماری که برای سلامتی دارد، باید با رعایت نکاتی مصرف شود تا از بروز عوارض جانبی احتمالی جلوگیری شود. در اینجا به برخی از نکات قابل توجه در مصرف سبوس گندم اشاره می‌کنیم: 

• مصرف تدریجی: بهتر است مصرف سبوس گندم را به تدریج افزایش دهید تا دستگاه گوارش شما به آن عادت کند. شروع با مقدار کم (حدود یک قاشق غذاخوری در روز) و افزایش تدریجی آن، می‌تواند از بروز نفخ، اسهال و سایر مشکلات گوارشی جلوگیری کند.
• مصرف همراه با آب فراوان: فیبر موجود در سبوس گندم، آب را جذب می‌کند. بنابراین، مصرف آن بدون آب کافی، می‌تواند باعث یبوست شود. همیشه سبوس گندم را با مقدار زیادی آب مصرف کنید (حداقل یک لیوان آب).
• توجه به بیماری‌های زمینه‌ای: افراد مبتلا به بیماری‌های التهابی روده (مانند کولیت اولسراتیو و بیماری کرون)، باید در مصرف سبوس گندم احتیاط کنند. در صورت داشتن هرگونه بیماری زمینه‌ای، قبل از مصرف سبوس گندم، با پزشک خود مشورت کنید.
• تداخل با داروها: سبوس گندم، می‌تواند جذب برخی داروها را مختل کند. اگر داروی خاصی مصرف می‌کنید، قبل از مصرف سبوس گندم، با پزشک یا داروساز خود مشورت کنید.
• میزان مصرف مناسب: مصرف بیش از حد سبوس گندم، می‌تواند باعث بروز عوارض جانبی شود. میزان مصرف مناسب سبوس گندم، بسته به سن، جنسیت و شرایط سلامتی هر فرد، متفاوت است. به طور کلی، مصرف ۲۰ تا ۳۰ گرم سبوس گندم در روز، برای اکثر افراد بی‌خطر است.

 

با تشکر از شما دوست گرامی
در صورت تمایل به تهیه عرقیحات گیاهی میتوانید به
فروشگاه اینترنتی عرقیجات گیاهی کاکوتی مراجعه نماید و خرید خود را در کوتاه ترین زمان ممکن ثبت نمایید . برای دانلود اپلیکیشن اندروید کاکوتی اینجا کلیک کنید