پونه کوهی، گیاهی معطر و پرخاصیت از خانواده نعناعیان است که نام‌های دیگری مانند آویشن کوهی و فودنج جبلی نیز دارد. این گیاه بومی منطقه مدیترانه است، اما در حال حاضر در بسیاری از نقاط جهان از جمله ایران کشت می‌شود.
گیاه‌شناسی پونه کوهی:
- ساقه: پونه کوهی دارای ساقه‌ای به ارتفاع ۳۰ تا ۹۰ سانتی‌متر است که به صورت ایستاده یا خمیده رشد می‌کند. ساقه این گیاه پوشیده از کرک‌های کوتاه و ریز است.
- برگ: برگ‌های پونه کوهی به صورت متقابل و تخم مرغی یا بیضی شکل هستند. حاشیه برگ‌ها صاف یا کنگره‌ای است و رنگ آن‌ها سبز روشن یا سبز مایل به خاکستری است.
- گل: گل‌های پونه کوهی به رنگ صورتی یا ارغوانی هستند و به صورت خوشه در انتهای ساقه‌ها قرار می‌گیرند.
- بذر: بذرهای پونه کوهی ریز و قهوه‌ای رنگ هستند.
محل رشد:
پونه کوهی در مناطق کوهستانی و صخره‌ای در سراسر مدیترانه، آسیای غربی و شمال آفریقا می‌روید. این گیاه به طور طبیعی در ایران نیز در نواحی کوهستانی البرز و زاگرس یافت می‌شود.
طریقه کشت:
پونه کوهی را می‌توان به راحتی در باغچه یا گلدان کاشت. این گیاه به خاکی با زهکشی خوب و آفتاب کامل نیاز دارد. پونه کوهی را می‌توان از طریق بذر یا قلمه تکثیر کرد.
کاشت از طریق بذر:
- بذرهای پونه کوهی را در بهار یا پاییز در خاکی که به خوبی زهکشی شده است بکارید.
- بذرها را به عمق ۱ تا ۲ سانتی‌متر در خاک بکارید و سپس آن‌ها را آبیاری کنید.
- تا زمانی که بذرها جوانه بزنند، خاک را مرطوب نگه دارید.
- پس از جوانه زدن، گیاهان را به فاصله ۳۰ تا ۴۰ سانتی‌متر از یکدیگر تنک کنید.
کاشت از طریق قلمه:
- در بهار یا تابستان، قلمه‌هایی از ساقه‌های سالم پونه کوهی تهیه کنید.
- قلمه‌ها را به طول ۱۰ تا ۱۵ سانتی‌متر برش دهید و برگ‌های پایینی آن‌ها را جدا کنید.
- قلمه‌ها را در خاکی که به خوبی زهکشی شده است بکارید و سپس آن‌ها را آبیاری کنید.
- تا زمانی که قلمه‌ها ریشه بزنند، خاک را مرطوب نگه دارید.
مراقبت از پونه کوهی:
- پونه کوهی گیاهی کم‌توقع است و به مراقبت زیادی نیاز ندارد.
- این گیاه را در طول فصل رشد به طور مرتب آبیاری کنید، اما مراقب باشید که غرقابی نشود.
- در بهار و تابستان به پونه کوهی کود دهید.
- علف‌های هرز را به طور مرتب از پای بوته‌ها جدا کنید.
- در پاییز، شاخه‌های خشک و پژمرده را از گیاه جدا کنید.
طبع پونه کوهی
پونه کوهی طبعی گرم و خشک دارد.
این خاصیت پونه کوهی آن را برای افرادی که طبع سرد دارند مفید می‌کند. مصرف پونه کوهی می‌تواند به گرم شدن بدن، بهبود گردش خون و رفع مشکلات ناشی از سردی مزاج مانند کمبود انرژی، ضعف عضلات، نفخ و دل درد کمک کند.
علاوه بر این، طبع گرم و خشک پونه کوهی می‌تواند به هضم غذا، تقویت سیستم ایمنی بدن و کاهش التهاب کمک کند.
توجه:
- زنان باردار و شیرده باید قبل از مصرف پونه کوهی با پزشک خود مشورت کنند.
- افراد مبتلا به بیماری‌های خاص مانند دیابت یا فشار خون بالا باید قبل از مصرف پونه کوهی با پزشک خود مشورت کنند.
- پونه کوهی ممکن است با برخی داروها تداخل داشته باشد. قبل از مصرف پونه کوهی با پزشک خود در مورد داروهایی که مصرف می‌کنید صحبت کنید.
مصلحات پونه کوهی:
مصلح پونه کوهی، ماده‌ای است که می‌تواند طبع گرم و خشک این گیاه را تعدیل کند و از عوارض جانبی آن بکاهد.
برخی از مصلحات پونه کوهی عبارتند از:
- سرکه: سرکه طبعی سرد و تر دارد و می‌تواند گرمی و خشکی پونه کوهی را متعادل کند. مصرف پونه کوهی همراه با سرکه می‌تواند به هضم بهتر غذا و کاهش نفخ کمک کند.
- لیمو: لیمو نیز طبعی سرد و تر دارد و می‌تواند گرمی و خشکی پونه کوهی را متعادل کند. مصرف پونه کوهی همراه با آبلیمو می‌تواند به تقویت سیستم ایمنی بدن و کاهش التهاب کمک کند.
- عسل: عسل طبعی گرم و تر دارد، اما می‌تواند گرمی و خشکی پونه کوهی را تا حدی تعدیل کند. مصرف پونه کوهی همراه با عسل می‌تواند به تسکین سرفه و گلودرد کمک کند.
- کتیرا: کتیرا طبعی سرد و تر دارد و می‌تواند گرمی و خشکی پونه کوهی را به طور کامل خنثی کند. مصرف پونه کوهی همراه با کتیرا برای افرادی که طبع بسیار گرمی دارند یا مستعد ابتلا به عوارض جانبی پونه کوهی هستند، توصیه می‌شود.
نحوه مصرف مصلحات:
- سرکه: می‌توان پونه کوهی را به صورت دم‌کرده (چای) با سرکه مخلوط کرد و مصرف کرد. همچنین می‌توان از پونه کوهی به عنوان ادویه در غذاهایی که با سرکه پخته می‌شوند استفاده کرد.
- لیمو: می‌توان پونه کوهی را به صورت دم‌کرده (چای) با آبلیمو مخلوط کرد و مصرف کرد. همچنین می‌توان از پونه کوهی به عنوان ادویه در غذاهایی که با لیمو طعم‌دار می‌شوند استفاده کرد.
- عسل: می‌توان پونه کوهی را به صورت دم‌کرده (چای) با عسل مخلوط کرد و مصرف کرد. همچنین می‌توان از پونه کوهی به عنوان ادویه در دسرها و نوشیدنی‌ها استفاده کرد.
- کتیرا: می‌توان پونه کوهی را به صورت پودر شده با کتیرا مخلوط کرد و به صورت خوراکی مصرف کرد. همچنین می‌توان از این مخلوط برای تهیه ضماد استفاده کرد.
نکات مهم:
- میزان مصرف مصلحات پونه کوهی به طبع و مزاج فرد و نوع مصرف پونه کوهی بستگی دارد.
- اگر از داروهای خاصی استفاده می‌کنید، قبل از مصرف مصلحات پونه کوهی با پزشک خود مشورت کنید.
خواص درمانی پونه کوهی در طب سنتی
پونه کوهی از دیرباز در طب سنتی به عنوان گیاهی دارویی با خواص فراوان مورد استفاده قرار می‌گرفته است. این گیاه گرم و خشک بوده و طبع سرد را متعادل می‌کند.
برخی از مهم‌ترین خواص درمانی پونه کوهی در طب سنتی عبارتند از:
تقویت سیستم ایمنی: پونه کوهی به دلیل دارا بودن آنتی‌اکسیدان‌ها و ویتامین‌ها، می‌تواند به تقویت سیستم ایمنی بدن کمک کند. این خاصیت پونه کوهی می‌تواند به بدن در مبارزه با بیماری‌ها کمک کند.
ضد التهاب: پونه کوهی به دلیل دارا بودن ترکیبات ضد التهابی مانند تیمول و کارواکرول، می‌تواند به کاهش التهاب در بدن کمک کند. این خاصیت پونه کوهی می‌تواند در درمان بیماری‌هایی مانند آرتریت، روماتیسم و درد عضلات مفید باشد.
آنتی‌باکتریال و ضد قارچی: پونه کوهی دارای خواص آنتی‌باکتریال و ضد قارچی قوی است. این خاصیت پونه کوهی می‌تواند به مبارزه با عفونت‌های باکتریایی و قارچی مانند عفونت‌های سینوسی، عفونت گوش و عفونت‌های قارچی پوست کمک کند.
تقویت دستگاه گوارش: پونه کوهی می‌تواند به هضم بهتر غذا کمک کند. این خاصیت پونه کوهی به دلیل تحریک ترشح اسید معده و آنزیم‌های گوارشی است. همچنین پونه کوهی می‌تواند به تسکین علائمی مانند نفخ، سوء هاضمه و دل درد کمک کند.
تنظیم قاعدگی: پونه کوهی می‌تواند به تنظیم قاعدگی و کاهش درد قاعدگی کمک کند.
کاهش قند خون: برخی مطالعات نشان داده‌اند که پونه کوهی می‌تواند به کاهش قند خون در افراد مبتلا به دیابت کمک کند.
کاهش کلسترول: پونه کوهی می‌تواند به کاهش سطح کلسترول LDL (کلسترول بد) در خون کمک کند.
ضد سرطان: برخی مطالعات نشان داده‌اند که پونه کوهی می‌تواند به مبارزه با سلول‌های سرطانی کمک کند.
کاربردهای پونه کوهی در طب سنتی:
- سرماخوردگی و آنفولانزا: دم‌کرده پونه کوهی (چای پونه) می‌تواند به تسکین علائم سرماخوردگی و آنفولانزا مانند سرفه، گلودرد و تب کمک کند.
- درد گلو: غرغره کردن با دم‌کرده پونه کوهی می‌تواند به تسکین درد گلو کمک کند.
- درد عضلانی: روغن پونه کوهی را می‌توان به طور موضعی برای تسکین درد عضلانی استفاده کرد.
- عفونت‌های پوستی: روغن پونه کوهی را می‌توان به طور موضعی برای درمان عفونت‌های پوستی مانند قارچ ناخن و اگزما استفاده کرد.
- نفخ و سوء هاضمه: دم‌کرده پونه کوهی (چای پونه) می‌تواند به تسکین نفخ و سوء هاضمه کمک کند.
- درد قاعدگی: دم‌کرده پونه کوهی (چای پونه) می‌تواند به کاهش درد قاعدگی کمک کند.
نحوه مصرف پونه کوهی در طب سنتی:
- دم‌کرده (چای): ۱ تا ۲ قاشق چایخوری پونه کوهی خشک را در ۱ فنجان آب جوش به مدت ۱۰ تا ۱۵ دقیقه دم کنید. سپس صاف کرده و میل کنید. میتوانید از عسل یا لیمو برای طعم دادن به چای پونه استفاده کنید.
- روغن: روغن پونه کوهی را می‌توان به طور موضعی برای تسکین درد عضلات و عفونت‌های پوستی استفاده کرد.
- پودر: پونه کوهی را می‌توان به صورت پودر شده به غذاها و نوشیدنی‌ها اضافه کرد.
خواص پونه کوهی برای پوست: هدیه‌ای از طبیعت برای زیبایی و سلامت
پونه کوهی، گیاهی معطر و پرخاصیت، از دیرباز در طب سنتی به عنوان گنجینه‌ای برای سلامتی و زیبایی پوست مورد استفاده قرار می‌گرفته است. این گیاه گرم و خشک، سرشار از آنتی‌اکسیدان‌ها، ترکیبات ضد التهابی و ضد میکروبی است که می‌تواند به روش‌های مختلف به سلامت و شادابی پوست شما کمک کند.
برخی از مهم‌ترین خواص پونه کوهی برای پوست عبارتند از:
- ضد التهاب: پونه کوهی به دلیل دارا بودن ترکیبات ضد التهابی مانند تیمول و کارواکرول، می‌تواند به کاهش التهاب پوست، قرمزی، تورم و التهابات ناشی از آکنه، اگزما و پسوریازیس کمک کند.
- ضد میکروب: خواص ضد میکروبی قوی پونه کوهی، آن را به گزینه‌ای ایده‌آل برای مبارزه با باکتری‌ها و قارچ‌های مولد جوش، آکنه و عفونت‌های پوستی تبدیل می‌کند.
- آنتی‌اکسیدان: پونه کوهی سرشار از آنتی‌اکسیدان‌هایی مانند اسید روزمارینیک است که به خنثی کردن رادیکال‌های آزاد، محافظت از سلول‌های پوست در برابر آسیب‌های محیطی و پیشگیری از پیری زودرس پوست کمک می‌کند.
- پاکسازی پوست: پونه کوهی به دلیل خاصیت قابض و ضد عفونی کنندگی، می‌تواند به پاکسازی منافذ پوست، از بین بردن سلول‌های مرده و چربی اضافی، و در نتیجه روشن‌تر شدن و شاداب‌تر شدن پوست کمک کند.
- تنظیم چربی پوست: پونه کوهی می‌تواند به تنظیم ترشح چربی پوست، کنترل چربی اضافی و پیشگیری از ایجاد جوش و آکنه کمک کند.
- درمان جای جوش: پونه کوهی به دلیل خاصیت ضد التهابی و ترمیم کنندگی، می‌تواند به بهبود جای جوش و لک‌های پوستی کمک کند.
- تقویت کلاژن‌سازی: پونه کوهی می‌تواند به تحریک تولید کلاژن در پوست، افزایش استحکام و انعطاف‌پذیری پوست و در نتیجه جوان‌تر شدن و شاداب‌تر شدن آن کمک کند.
نحوه استفاده از پونه کوهی برای پوست:
- ماسک صورت: ۱تا ۲ قاشق غذاخوری پونه کوهی خشک را به صورت پودر درآورده و با مقداری ماست یا عسل مخلوط کنید. این ماسک را به مدت ۱۵ تا ۲۰ دقیقه روی پوست خود قرار داده و سپس با آب ولرم بشویید.
- بخور: ۱ تا ۲ قاشق غذاخوری پونه کوهی خشک را به ۱ لیتر آب جوش اضافه کنید و به مدت ۵ تا ۱۰ دقیقه بخور دهید. بخور پونه کوهی می‌تواند به پاکسازی منافذ پوست، رفع احتقان و التهابات پوستی و افزایش گردش خون در پوست کمک کند.
- تونر: ۱ قاشق غذاخوری پونه کوهی خشک را به ۱ فنجان آب جوش اضافه کنید و به مدت ۱۰ دقیقه دم کنید. سپس صاف کرده و از این محلول به عنوان تونر بعد از شستشوی صورت استفاده کنید.
- روغن پونه کوهی: چند قطره روغن پونه کوهی را با روغن پایه مانند روغن بادام یا روغن نارگیل مخلوط کرده و به طور موضعی روی پوست خود ماساژ دهید. این روغن می‌تواند به درمان آکنه، اگزما، پسوریازیس و جای جوش کمک کند.
نکات مهم:
- قبل از استفاده از پونه کوهی روی پوست خود، حتما تست حساسیت انجام دهید.
- از مصرف پونه کوهی بر روی زخم‌های باز و یا پوست آسیب‌دیده خودداری کنید.
- در صورت مشاهده هرگونه حساسیت یا تحریک پوستی، مصرف پونه کوهی را قطع کرده و با پزشک خود مشورت کنید.
مهم‌ترین خواص پونه کوهی برای مو
- تقویت مو: پونه کوهی به دلیل دارا بودن ویتامین‌ها و مواد معدنی مانند آهن، کلسیم و پتاسیم، می‌تواند به تقویت ریشه مو، افزایش ضخامت تار مو و جلوگیری از ریزش مو کمک کند.
- جلوگیری از ریزش مو: خواص ضد التهابی و ضد قارچی پونه کوهی، می‌تواند به رفع التهابات پوست سر، از بین بردن قارچ‌ها و میکروب‌های مولد شوره سر و در نتیجه جلوگیری از ریزش مو کمک کند.
- رشد مو: پونه کوهی می‌تواند به تحریک گردش خون در پوست سر، افزایش اکسیژن‌رسانی به فولیکول‌های مو و در نتیجه تسریع رشد مو کمک کند.
- مبارزه با شوره سر: پونه کوهی به دلیل دارا بودن خواص ضد قارچی و ضد التهابی، می‌تواند به رفع شوره سر، التهابات پوست سر و خارش سر کمک کند.
- درخشش مو: پونه کوهی می‌تواند به درخشان‌تر شدن و شاداب‌تر شدن موها کمک کند.
- حفظ رطوبت مو: پونه کوهی می‌تواند به حفظ رطوبت موها و جلوگیری از خشکی و شکنندگی مو کمک کند.
نحوه استفاده از پونه کوهی برای مو:
- ماسک مو: ۱ تا ۲ قاشق غذاخوری پونه کوهی خشک را به صورت پودر درآورده و با مقداری ماست یا روغن زیتون مخلوط کنید. این ماسک را به مدت ۲۰ تا ۳۰ دقیقه روی موهای خود قرار داده و سپس با آب ولرم بشویید.
- لوسیون مو: ۱ قاشق غذاخوری پونه کوهی خشک را به ۱ فنجان آب جوش اضافه کنید و به مدت ۱۰ دقیقه دم کنید. سپس صاف کرده و از این محلول به عنوان لوسیون بعد از شستشوی مو استفاده کنید.
- آب مو: ۱ قاشق غذاخوری پونه کوهی خشک را به ۲ لیتر آب جوش اضافه کنید و به مدت ۱۵ تا ۲۰ دقیقه بجوشانید. سپس صاف کرده و از این آب مو بعد از شستشوی مو استفاده کنید.
- روغن پونه کوهی: چند قطره روغن پونه کوهی را با روغن پایه مانند روغن بادام یا روغن نارگیل مخلوط کرده و به طور موضعی روی پوست سر خود ماساژ دهید. این روغن می‌تواند به درمان شوره سر، التهابات پوست سر و ریزش مو کمک کند.
با تشکر از شما دوست گرامی
در صورت تمایل به تهیه عرقیحات گیاهی میتوانید به
فروشگاه اینترنتی عرقیجات گیاهی کاکوتی مراجعه نماید و خرید خود را در کوتاه ترین زمان ممکن ثبت نمایید . برای دانلود اپلیکیشن اندروید کاکوتی اینجا کلیک کنید