شیرین بیان یک گیاه دارویی گرم و تر و قابل‌استفاده در داروسازی و صنعت شیرینی و شکلات است. از شیرین‌بیان و بیشتر از ریشه شیرین‌بیان به‌عنوان داروی گیاهی مفید جهت تقویت معده، قوای عمومی بدن، دستگاه گوارش، درمان دستگاه تنفسی، بهبود آرتروز، عفونت ادراری، رفع اختلالات دوران عادت ماهیانه و از بین بردن سموم بدن استفاده می‌شود.
شیرین‌بیان Licorice نام علمی: Glycyrrhiza glabra
یکی از گیاهانی که در گروه علف‌های هرز اما مفید قرار می‌گیرد و باید بشناسیم و بدانیم تا چه حد می‌تواند در درمان انواع بیماری‌ها به ما کمک کند، گیاه شیرین‌بیان است.
ساقه‌ی شیرین‌بیان حدود یک متر است که اگر در مناطق مرطوب و جاهایی باشد که آب در سطح زمین به‌اندازه کافی باشد و آفتاب خوبی هم به این گیاه بتابد می‌تواند تا ۲ متر هم قد بکشد. برگ‌های سبزرنگ هستند و به ترتیب خاصی در دو طرف ساقه قرار می‌گیرند. شیرین‌بیان گل‌هایی به رنگ بنفش، سفید و زرد دارد که به‌مرور تبدیل به میوه‌هایی می‌شوند که دانه شیرین‌بیان در آن قرار می‌گیرد. قسمت مهم دیگر شیرین‌بیان، ریشه آن است که میزان فرورفتگی آن در زیرزمین زیاد است و رنگ پوست ریشه قهوه‌ای خیلی تیره و مایل به سیاه و داخل ریشه هم زردرنگ است.
برای این‌که از خواص مفید شیرین‌بیان بهره ببریم از قسمت ریشه و ریزوم آن استفاده می‌کنیم. به ریشه‌های فرعی و یا ساقه‌هایی که در زیرزمین قرار دارند، ریزوم می‌گویند. ریزوم ها در کنار ریشه‌های اصلی می‌رویند و با قطع هرکدام از آن‌ها نه‌تنها رشد گیاه متوقف نمی‌شود که باعث جوانه زدن و تکثیر گیاه هم می‌شود.
از شیرین‌بیان در داروسازی و از عصاره شیرین‌بیان برای شیرین کردن مواد خوراکی و غذایی و در شیرینی و شکلات‌سازی هم استفاده می‌شود.
در کشورهای مختلف از فراورده‌های متنوع شیرین‌بیان جهت کاربردهای مختلف استفاده می‌شود. برای مثال در تهیه آب‌نبات‌ها و شکلات‌ها، برای خوش‌بو کردن دهان و به‌عنوان چاشنی غذاهای خوش‌طعم، شیرین‌بیان را انتخاب می‌کنند.
خاصیت دارویی و درمانی شیرین‌بیان
شیرین‌بیان گیاهی با طبیعت گرم و تر است؛ اما ازنظر طب قدیم در گروه معتدل قرار می‌گیرد.
شیرین‌بیان را در صورتی استفاده کنید که:
- بعد از صرف غذا، معده شما برایتان دردسرساز می‌شود، ترش می‌کند و احساس می‌کنید می‌سوزد، در هضم غذا مشکل‌دارید، دچار گاز، ورم و نفخ معده می‌شوید یا حتی زخم معده دارید. جهت درمان و بهبود عملکرد دستگاه گوارشی و سلامتی معده، از شیرین‌بیان استفاده کنید. ترکیباتی که در شیرین‌بیان وجود دارد باعث می‌شود تا باکتری و عامل مزاحمی که علت به وجود آمدن زخم معده یا مشکلات دیگر معده‌ای است، از بین برود.
- استرس دارید، در کل بدن احساس ضعف و خستگی می‌کنید و بنیه قوی ندارید. شیرین‌بیان برای افزایش توان و قوای عمومی بدن مفید است و میتوانید از آن استفاده کنید.
- به عفونت ادراری مبتلا هستید و عملکرد سیستم مجاری ادراری، کلیه و مثانه خوب نیست و گاهی ممکن است همین عفونت یا زخم‌ها موجب تب کردن و طولانی شدن زمان تب در بدن شود. استفاده از شیرین‌بیان برای بهبود عملکرد مجاری ادراری و رفع عفونت آن مؤثر است.
- بدن شما در تولید هورمون استروژن بیش‌ازحد فعال است و دچار اختلال در زمان عادت ماهیانه هستید یعنی خیلی زودتر از موعد اصلی این اتفاق رخ می‌دهد و یا این‌که رشد و تولید هورمون استروژن در بدن شما کاهش‌یافته و این یعنی خیلی زود به دوران یائسگی رسیده‌اید و عادت ماهیانه قطع‌شده است. این مشکلات به‌واسطه‌ی وجود ماده‌ای به نام گلیسیریزین در بدن رفع می‌شود. در حقیقت گلیسیریزین به این صورت عمل می‌کند که تولید استروژن را درصورتی‌که خیلی زیاد یا خیلی کم باشد، کنترل می‌کند و مانع از بروز این اختلالات می‌شود. همه‌ی این موارد مقدمه‌ای بود برای این مطلب که گلیسیریزین در گیاه شیرین‌بیان هم وجود دارد و مصرف آن برای از بین بردن این عارضه‌ها مفید است. گلیسیریزین در شیرین‌بیان خاصیت ضد سرطانی هم دارد.
- سن شما طبق شناسنامه بالا می‌رود اما دوست ندارید خیلی زود به پیری و کهولت برسید و نشانه‌های آن در چهره و ظاهر شما مشخص شود. شیرین‌بیان را مصرف کنید تا مانع پیر شدن و موجب جوان ماندتان شود.
- سرفه‌های خشک می‌کنید، نفستان تنگ و باعث درد در گلو و سینه شده است. استفاده از شیرین‌بیان به خاطر ملین بودنش و وجود ترکیباتی که در خود دارد، باعث نرم کردن سینه، کاهش دردهای سرماخوردگی و باز کردن مجاری تنفسی می‌شود.
- دندان‌های خراب و پوسیده دارید، دهان شما زخم، دچار التهاب و یا آفت شده است. میتوانید برای درمان ریشه شیرین‌بیان را در دهان بجوید و از اثر درمانگر آن جهت رفع زخم، التهاب و از بین بردن عوامل پوسیدگی دندان بهره‌مند شوید.
- از بوی بد عرق زیر بغل یا پای خود خسته شده‌اید و ناراحتید. میتوانید برای رفع آن‌ها از برگ شیرین‌بیان در این نواحی استفاده کنید.
- سایر ویژگی‌ها و خواص مفید شیرین‌بیانرا می‌توان در مواردی چون ضد یبوست، ضد اسپاسم عضلات و التهاب، محافظ پوست، ضد آرتروز، پایین آورنده کلسترول بد خون، نرم‌کننده غشا مخاطی معده، ضد حساسیت، خنک‌کننده، خلط‌آور، درمان برونشیت، درمان روماتیسم، ادرارآور، درمان موخوره و تقویت چشم فهرست کرد.
انواع شکل مصرفی شیرین‌بیان
برای این‌که از خواص خوراکی، درمانی و دارویی گیاه شیرین‌بیان بهره‌مند شوید، میتوانید آن را به شکل‌های مختلف استفاده کنید که شامل موارد زیر است:
- شربت شیرین‌بیان: جهت تهیه شربت، ابتدا پوست ریشه شیرین‌بیان را از آن جدا کنید و سپس پودر کنید و به‌اندازه کافی آب در آن بریزید و این مخلوط را روی حرارت قرار دهید تا بجوشد و آب آن تبخیر شود و درنهایت به غلظت شربت شود و حرارت را خاموش‌کنید.
- دم‌نوش شیرین‌بیان: حدود ۱۰ گرم از ریشه پوست شده‌ی شیرین‌بیان را پودر کنید و در یک لیوان آب جوش اضافه کنید، یک درب بر روی آن قرار دهید و بین ده تا ۱۵ دقیقه صبر کنید تا دم بکشد و درنهایت صاف‌شده این دم‌نوش مفید را میل کنید.
- چای شیرین‌بیان: میتوانید خشک‌شده برگ شیرین‌بیان را به چای اضافه کنید و از فواید آن بهره‌مند شوید.
- جوشانده شیرین‌بیان: روش تهیه آن همانند شربت است با این تفاوت که میزان غلظت جوشانده کمتر است و بعد از جوشیدن، حدود دوسوم از آب اولیه باید باقی بماند.
- عرق شیرین‌بیان: از عرق شیرین‌بیان هم به‌عنوان راه درمانی بسیار قوی برای مشکلات ذکرشده استفاده می‌شود؛ اما ازلحاظ اقتصادی مصرف شیرین‌بیان به‌صورت دم‌نوش و چای کم‌هزینه‌تر است. علاوه بر آن چون حالت طبیعی‌تری دارد از مضرات احتمالی استفاده از عرقیات گیاهی به دلیل فراوری شدن در کارخانه‌های مختلف در امان خواهید بود. البته این نکته را هم می‌توان ذکر کرد که عرق شیرین‌بیان دردسرهای آماده کردن دم‌نوش را ندارد و بدون فوت وقت می‌توان از آن استفاده کرد؛ بنابراین شاید گاهی به این دلیل بخواهید از عرق این گیاه استفاده کنید.
نکات مهمی که در مورد مصرف شیرین‌بیان باید بدانید:
- ازآنجایی‌که شیرین‌بیان طبع گرم دارد، استفاده طولانی‌مدت از این گیاه جهت درمان، ممکن است به طحال آسیب برساند، بنابراین توصیه می‌شود درصورتی‌که خواستید از شیرین‌بیان جهت درمان استفاده کنید، آن را با مصلحش مثل کتیرا مصرف کنید.
- افرادی که مبتلا به هپاتیت هستند، ناراحتی کلیوی دارند و یا از دیابت رنج می‌برند نباید از شیرین‌بیان استفاده کنند.
- مصرف شیرین‌بیان برای خانم‌های باردار و شیرده توصیه نمی‌شود.
- استفاده از شیرین‌بیان برای افراد با فشارخون بالا و یا کسانی که بیماری تیروئید دارند، مضر است.
- مصرف شیرین‌بیان به‌صورت هم‌زمان برای کسانی که استعمال دخانیات دارند، ممکن است موجب ایجاد مسمومیت شود.
- افرادی که بیماری خاصی دارند یا دارویی را همیشه مصرف می‌کنند، درصورتی‌که بخواهند از فراورده‌ای استفاده کنند که شیرین‌بیان در آن به‌کاربرده شده است، حتماً باید تحت نظر پزشک آگاه باشد تا باعث تداخل دارویی نشود.
- مصرف بیش‌ازحد آب‌نبات‌ها یا آدامس‌های حاوی شیرین‌بیان باعث بالا رفتن فشارخون و اختلال در میزان پتاسیم خون می‌شود.
- مصرف هر ماده خوراکی یا دارویی باید در حد میانه و متوسط باشد تا دچار عوارض جانبی ناشی از مصرف بیش‌ازحد آن نشد، بنابراین برای استفاده از شیرین‌بیان هم رعایت این نکته ضروری است.
با تشکر از شما دوست گرامی
در صورت تمایل به تهیه عرقیحات گیاهی میتوانید به
فروشگاه اینترنتی عرقیجات گیاهی کاکوتی مراجعه نماید و خرید خود را در کوتاه ترین زمان ممکن ثبت نمایید . برای دانلود اپلیکیشن اندروید کاکوتی اینجا کلیک کنید