سندرم پیش از قاعدگی

امروزه تأمین سلامت زنان به عنوان یکی از حقوق مسلم آن‌ها و یکی از اهداف اصلی جهت توسعه اجتماعی و اقتصادی جوامع محسوب می‌شود، بنابراین توجه به مشکلات و بیماری‌هایی که تهدیدکننده سلامت جسمی و روانی زنان است، از جمله اولویت‌های بهداشتی می‌باشد. سندرم پیش از قاعدگی (Premenstrual Syndrome) که به اختصار PMS گفته می‌شود یکی از مشکلات شایع در بین زنان است. در واقع سندرم پیش از قاعدگی به عود دوره ای ترکیبی از تغییرات جسمی، روانی و رفتاری در فازلوتئال چرخه قاعدگی اطلاق می‌شود. علائم بالینی سندرم پیش از قاعدگی را می‌توان در پنج دسته علائم اضطرابی ) تنش عصبی، نوسانات عاطفی، تحریک پذیری، اضطراب، کاهش تمرکز، ترس بی مورد (، افسردگی) افسردگی، ناامیدی، فراموشی، گریستن، گیجی، اختلال خلقی، اختلال خواب، گوشه گیری، کاهش علاقه به فعالیت‌های روزانه (، هیجانی) سردرد، تعریق، احساس گرگرفتگی، افزایش اشتها، تپش قلب، خستگی، بی حالی، کاهش انرژی، احساس عدم توانایی در انجام کارهای روزانه (، احتباسی) افزایش وزن، تورم انتهاها، حساسیت، سنگینی و احساس درد در سینه‌ها، درد کمر و شکم، درد مفاصل و عضلات، گرفتگی ساق پا، نفخ شکم (و جسمی) آکنه، التهاب بینی، تکرر ادرار، یبوست(طبقه بندی کرد.
%۲۰-۱۲ زنان، برخی از علائم و تغییرات این سندرم را نشان می‌دهند و در ۳۰-۴۰% زنان علائم در حدی است که که فرد را نیازمند درمان طبی می‌کند و در ۵% افراد اختلالات شدیدی به وجود می‌آورد. علت اصلی سندرم پیش از قاعدگی نامشخص است و تئوری‌هایی که در مورد آن مطرح می‌باشد عبارت‌اند از: افزایش آلدسترون، بالا رفتن عملکرد آدرنال، هیپرلاکتینمی، هیپوگلیسمی، افت آندورفین آندوژن، کاهش روی، منیزیم و ویتامین ۶B، کاهش میزان دوپامین و سروتونین مرکزی، اسیدهای چرب ضروری، عدم تعادل بین استروژن و پروژسترون که امروزه کاهش میزان سروتونین و دوپامین مرکزی بیشتر از سایر علل مورد توجه قرار گرفته است. اما آنچه که مسلم است این سندرم یک اختلال واحد نبوده، بلکه مجموعه ای از علائم با منشأ بیولوژیک می‌باشد که جنبه‌های روانی و اجتماعی نیز در آن دخالت دارند. عوامل ژنتیکی، سن، حرفه، نوع تغذیه، مصرف قرص‌های ضد بارداری، عوامل اجتماعی و فرهنگی، سطح تحصیلات، عدم وجود عادات ورزشی و وجود فشارهای روانی، از جمله عواملی هستند که زنان را مستعد ابتلاء به سندرم پیش از قاعدگی می‌کنند. در عصر جدید که زنان به نقش‌های متنوع و موقعیت‌های پرمسئولیت در بازار کار دست یافته‌اند، سندرم پیش از قاعدگی می‌تواند زنان را از کسب بهترین میزان کارایی در انجام وظایف محروم سازد و این مسئله اهمیت مطالعه بیشتر در مورد علل مساعد کننده این ناخوشی را روشن می‌سازد.

درمان
علاوه بر اختلاف نظر در مورد علت ایجاد علائم، در مورد درمان آن‌ها نیز میان پزشکان اختلاف نظر وجود دارد و بیش از ۳۰۰ درمان مختلف جهت رفع علائم سندرم قبل از قاعدگی پیشنهاد گردیده است. به علت مشخص نبودن دقیق پاتوفیزیولوژی این سندرم، پروتکل‌های درمانی بسیاری توصیه شده است. توصیه-
های درمانی عبارت‌اند از مصرف ویتامین‌ها از جمله ویتامین E و مواد معدنی، مسهل‌ها، پروژسترون، اسپیرونولاکتون برای از بین بردن آدم، بروموکریپتین جهت درد و احتقان سینه، مهار کننده‌های بازجذب سروتونین (SSRI) مثل فلوکسیتین، داروهای ضد پروستاگلاندین و داروهای ضد بارداری و نیز آنالوگ‌های هورمون آزادکننده گنادوتروپین، ویتامین E و گیاهان دارویی نیز پیشنهاد شده است.
بعضی از پزشکان رعایت رژیم غذایی را توصیه می‌کنند به این ترتیب که خانم‌های مبتلا به سندرم پیش از قاعدگی از مصرف شکر، الکل وهمچنین از مصرف بیش از اندازه چای، قهوه و نوشابه که دارای کافئین هستند اجتناب کنند و غذاهای خیلی کم گوشت و لبنیات کم چرب، میوه و سبزیجات و انواع حبوبات مصرف نمایند. برای پیشگیری از نفخ شکم غذا را در وعده‌های کوچک تر و تعداد وعده‌های بیشتر میل کنید. به منظور کاهش نفخ و احتباس مایعات از مصرف نمک برای چند روز آخر قبل از شروع قاعدگی اجتناب نمایند. از استرس دوری کنند. ورزش‌های هوازی ۳۰ دقیقه، ۴ تا ۶ بار در هفته و خواب کافی حدود ۸ ساعت در شب به درمان افسردگی قبل از قاعدگی کمک می‌کند. مصرف مناسب ویتامین‌های B تیامین و ریبوفلاوین و همچنین کلسیم و ویتامین D و E احتمال بروز این سندرم را کاهش می‌دهد.
گیاهان دارویی موئثر در درمان سندروم پیش از قاعدگی
امروزه گیاهان دارویی یکی از شایع‌ترین روش‌های درمانی هر نوع بیماری است، چرا که علاوه بر مقرون به صرفه بودن، عوارض جانبی کمتری نسبت به داروهای شیمیایی دارند. استفاده از فرآرده های گیاهی در جهان رو به افزایش است. مطالعات سازمان بهداشت جهانی WHO نشان می‌دهد که ۸۰ درصد جمعیت جهان از جنبه پزشکی به گیاهان وابسته هستند. در حالی که مصرف داروهای گیاهی تاریخچه طولانی دارد، فاقد عوارض جانبی و جزء میراث فرهنگی و گرانقدر کشورها هستند. چنین روش درمانی به طور عمده مورد قبول جامعه بوده و بیماران آن را بهتر تحمل می‌نمایند. در ادامه گیاهان دارویی که در کاهش علائم سندروم پیش از قاعدگی موئثر هستند را بیان می‌کنیم.
گیاه پنج انگشت (Vitex –agnus castus) یا گیاه ویتاگنوس
بهترین گیاه برای درمان مشکلات سندروم پیش از قاعدگی گیاه پنج انگشت است. نام دیگر این گیاه ویتاگنوس است و به دلیل تاثیرات خوبی که در بدن زنان می‌گذارد به آن «گیاه زنان» می گویند. گیاه پنج انگشت بدون داشتن هورمون با مکانیسم جدیدی بر روی غده هیپوفیز اختصاصاً روی تولید هورمون لوتئزینگ و افزایش پروژسترون مؤثر است و با تنظیم هورمون‌های زنانه باعث منظم شدن سیکل قاعدگی، کاهش علائم سندروم پیش از قاعدگی، و کاهش درد ناشی از قاعدگی می‌گردد. همچنین مصرف این گیاه باعث بالارفتن میزان پرولاکتین می‌شود و به همین دلیل در کاهش درد پستان‌ها می‌تواند مفید باشد. قرص آنگوگل و قرص ویتاگنوس از فرآورده‌های دارویی این گیاه هستند. به منظور کاهش علائم سندروم پیش از قاعدگی روزی ۱ قرص آگنوگل بعد از غذا در چندین ماه متوالی تا بهبود علائم حتی در زمان خونریزی ماهیانه مصرف گردد. و یا قرص ویتاگنوس باید حدود یک هفته قبل از قاعدگی تا هنگام قاعدگی و یا تا پایان دوره قاعدگی روزانه ۲ وعده میل شود. آن دسته از افرادی که تمایل به استفاده از قرص ندارند می‌توانند دمنوش گیاه پنج انگشت را در منزل درست کنند؛ برای این منظور باید یک قاشق مرباخوری از گیاه خشک شده را با آب جوش ترکیب و پس از دم کشیدن به مدت ۱۰ دقیقه صاف کرد و نوشید. مصرف این گیاه دارویی با داروهای ضد پر فشاری خون، بتابلاکرها، درمان‌های جایگزین هورمون یا قرص ضد بارداری، استروژن و آناگونیست های گیرنده دو پامین تداخل دارویی دارد.
گل راعی یا گل شهناز یا علف چای
گل راعی با نام علمی Hypericum perforatum L. یکی از گیاهان دارویی است که به صورت سنتی در تخفیف علایم سندرم قبل از قاعدگی استفاده می‌شود. این گیاه دارویی از فعالیت آمینواکسیداز و بازجذب سروتونین که کاهش آن در ایجاد سندرم پیش از قاعدگی نقش مهمی دارد جلوگیری می‌نماید و به علت شباهت زیاد آن با فلوکستین از نظر مکانیزم و خواص درمانی به آن پروزاک طبیعی نیز می گویند. پژوهش‌ها نشان داد که گل راعی به طور بارزی نسبت به پلاسبو در بهبود علائم رفتاری و فیزیکی سندرم پیش از قاعدگی مؤثر است. به منظور استفاده از این گیاه می‌توان از قطره هایپیران که عصاره هیدرو الکلی گل راعی است دو بار در روز هر بار ۳۰ قطره ۷ روز قبل از قاعدگی استفاده نمود. البته موارد منع مصرف این گیاه دارویی باید مورد توجه قرار گیرد.زنجبیل
گیاه زنجبیل برای درمان علائم سندروم پیش از قاعدگی مثل احتقان لگن، کرامپ های قاعدگی، سرگیجه، تهوع و استفراغ مفید است برای این منظور باید ۳-۴ گرم (معادل یک قاشق مرباخوری) زنجبیل را در یک لیوان آب جوش دم و بعد از صاف کردن استفاده کرد. همچنین ترکیب زنجبیل با چای و دارچین هم مناسب است. همچنین می‌توان یک برش زنجبیل تازه را به همراه لیموترش، نعنا (۷-۱۰ عدد برگ نعنای تازه) و یک قاشق مرباخوری عسل در یک قوری آب جوش به مدت ۲۰ دقیقه دم کرد. این دمنوش علاوه بر اینکه خوشمزه است خاصیت آرام بخش نیز دارد و می‌تواند حالت عصبی بودن، تحریک پذیری و حساس بودن ناشی از سندروم پیش از قاعدگی را از بین ببرد. ضمن اینکه خستگی ناشی از کار را برطرف می‌کند و برای خانم‌ها مناسب است.
گل مغربی
یکی از علت‌های تشدید کننده علائم سندروم پیش از قاعدگی کمبود اسیدهای چرب ضروری در بدن است.
دانه‌های گل مغربی دارای مقدار زیادی روغن و اسیدگاما-لینولینک است که اسیدهای چرب مورد نیاز بدن را تأمین می‌کند. مصرف خوارکی روغن این گیاه برای کاهش علائم سندروم پیش از قاعدگی مخصوصاً کاهش درد پستان‌ها موئثر است. روغن گل مغربی به خوبی تحمل می‌شود ولی گاهی اوقات ممکن است عوارضی مانند حالت تهوع و سردرد خفیف، داشته باشد. جهت درمان علائم سندرم قبل از قاعدگی، مصرف ۳ تا ۴ گرم روغن گل مغربی، به طور روزانه پیشنهاد می‌شود. فرآورده دارویی این گیاه به صورت کپسول ژلاتینی در بازار موجود است که محتوی عصاره روغنی گل مغربی است. میزان و طریقه مصرف قرص گل مغربی، دو بار در روز هر بار ۲-۱ کپسول نرم می‌باشد.
رازیانه
رازیانه به دلیل داشتن استروژن (هورمون زنانه) در بهبود علائم سندروم پیش از قاعدگی موئثر است. تأثیر درمانی گیاه رازیانه بیشتر بر علائم اضطرابی و علایم افسردگی است. عرق رازیانه را شبی یک لیوان همراه با یک قاشق مربا خوری عسل به غیر از زمان قاعدگی تا ۱۲۰ شب میل کنید.
نعنا
نعنا به علت دارا بودن ماده موئثره منتول باعث تسکین دردهای ناشی از سندروم پیش از قاعدگی می شود و همچنین علائم گوارشی ناشی از این بیماری را درمان می کند. طریقه مصرف به این صورت است که عرق یا برگ نعنا را با نبات کمی بجوشانید بعد از اینکه مقداری ولرم به آن عسل اضافه کرده و میل کنید.
اسطوخودوس
گیاه اسطوخودوس برای درمان علائم سندروم پیش از قاعدگی مثل نفخ، اسپاسم گوارشی، گاز معده، افسردگی، بی قراری و بخوابی موئثر است. استنشاق عطر گل اسطوخودوس یا ریختن گل تازه اسطوخودوس در بالش خاصیت آرام بخشی دارد و به درمان بی‌خوابی کمک می‌کند. ۲ گرم اسطوخودوس را باید به مدت ۱۰ دقیقه در یک استکان آب جوش دم کرد و قبل از خواب نوشید.

بهارنارنج
گیاه و عرق بهارنارنج برای درمان افسردگی، بی‌خوابی، اضطراب و بی‌قراری قبل از قاعدگی موئثر است. به این منظور ۲ گرم (معادل یک قاشق چای‌خوری) از گیاه بهارنارنج را باید در یک استکان آب جوش دم کرد و میل کنید. می‌توانید با افزودن عسل و آویشن تأثیر این دمنوش را افزایش دهید.
گل قاصدک
یکی از علائم سندروم پیش از قاعدگی جمع شدن آب در زیرپوست بدن و تورم و دردناک شدن اندام‌ها به‌ویژه پستان‌ها است. مصرف خوراکی گل قاصدک باعث دفع نمک اضافی موجود در بدن و کاهش تورم و التهاب بدن می‌شود. برای این منظور باید یک قاشق غذاخوری از گل قاصدک را در یک استکان آب جوش بریزند تا به مدت ۱۰-۱۵ دقیقه دم بکشد و از این دمنوش به‌صورت ناشتا بنوشند.
نسخه دکتر خیراندیش برای درمان سندروم پیش از قاعدگی
ازنظر دکتر خیراندیش این بیماری از غلبه سردی در بدن است و یکی از علل قاعدگی دردناک، ناباروری و کیست تخمدان این است که خانم‌ها در زمان قاعدگی به حمام می‌روند و به همین دلیل رطوبت از رحم جذب می‌شود و بلغم تولید می‌شود و این بیماری هم از تبلور بلغم است که بیشتر از نشستن در جای سرد و مرطوب و خوردن مرغ هورمونی و غذای سرد در دوران قاعدگی به وجود می‌آید. درمان به این صورت است:
۱٫ خوردن خوراکی‌ها با طبع گرم خصوصاً شب‌ها
۲٫ بادکش زیر شکم و کمر ۲۱ مرحله، یک‌شب در میان
۳٫ خوردن شبی یک لیون عرق رازیانه همراه با یک قاشق عسل به‌غیراز زمان قاعدگی تا ۱۲۰ شب
۴٫ درمان اورژانسی: خوردن دم‌کرده دارچین یا شوید یا زنجبیل همراه با عسل در دوران قاعدگی

با تشکر از شما دوست گرامی
در صورت تمایل به تهیه عرقیحات گیاهی میتوانید به
فروشگاه اینترنتی عرقیجات گیاهی کاکوتی مراجعه نماید و خرید خود را در کوتاه ترین زمان ممکن ثبت نمایید . برای دانلود اپلیکیشن اندروید کاکوتی اینجا کلیک کنید