شربت سکنجبین

سکنجبین‌ها از اشكال دارویی مهم طب سنتی ایران‌اند كـه دارای كاربرد فراوان در دستورات حفظ سلامتی و نسخه‌های درمانی هستند. سکنجبین یکی از شربت‌های خوش‌طعم در طب سنتی است و در این طب از فواید بسیار برای این شربت نام‌برده شده است همچنین طبع این گیاه گرم است. بـا توجـه بـه داروهای گیاهی فراوانی كه در ساخت انواع سـكنجبین به‌کاربرده می‌شود، خواص فـراوان درمـانی و حفـظ سـلامتی بـرای سکنجبین شمرده شده اسـت كـه آن را در زمره پركـاربردترین داروهای طب سنتی ایران قرار می‌دهد با توجه به تنوع اجزای اولیه و نسبت‌های آن‌ها نمونه‌های متنوعی از سكنجبین قابـل تهیـه و اسـتفاده اسـت.

کاربرد سکنجبین در درمان بیماری
 عمده كاربرد درمانی سكنجبین ساده، درمان بیماری‌های بـا غلبه گرمی و خصوصاً غلبـه گرمـی و خشـكی و در اصـطلاح بیماران دچار سـوءمزاج حـار یـابس اسـت همچنـین در مورد اثرات عمومی سکنجبین‌ها اشـاره شـده كـه تشـنگی را برطرف می‌کند، باعث سكون صفرا می‌شود، كـام و دهـان را مرطوب نگه می‌دارد و سده اندام‌های داخلی را باز كرده، خلـط رقیق را به ادرار بول از رگ‌ها بیرون می‌کند و چه‌بسا می‌تواند طبع را خیسانده و باعث اسهال شود سكنجبین را مولد خون لطیف دانسته و ذكر می‌کند كه سكنجبین خلط‌ها را لطیف و سینه را پاك كرده و سده جگر و سـپرز را می‌گشاید آن را در سـاكن كردن صفرا، به‌خصوص زمـانی كـه سـرد نوشـیده شـود مـؤثر دانسته و ذكر كرده كه اگر در معده و روده‌ها رطوبتی باشـد آن را نضج داده و با اجابت طبع دفع می‌کند. همچنین از نظـر وی، سكنجبین موافق كبد  بوده و سده آن را می‌گشاید. در ایـن اثـر نوع بزوری آن، كه با افزودن دانه‌های برخـی گیاهـان دارویـی تهیه می‌شود نافع‌تر است. البته عقیلی خراسانی نـوع بـزوری را در تسكین صفرا به‌اندازه سكنجبین ساده مؤثر نمی‌داند و بـه همین علت برای گشایش سده كبد، نوع بزوری و برای تسكین صفرا، نوع ساده آن را توصیه می‌کند آنجایی كه سكنجبین می‌تواند به‌سرعت به ناحیه كبد نفوذ كرده و خود را به بخش محـدب كبـد برسـاند، عـلاوه بـر خـواص ذكرشده، در بیماری‌های تب‌دار نیز مناسب است سكنجبین علاوه بر كـاربرد مسـتقیم در حفـظ سـلامتی یـا درمان بیماری‌ها، به‌عنوان مصلح برخی مفـردات ماننـد رطـب، رازیانه، اسطوخدوس و برخی داروهای دیگر نیز مورد اسـتفاده قرار می‌گیرد. بدین ترتیب كه وقتی فرد بیماری بـه علـت نـوع بیمــاری خــود نیازمنــد مصــرف داروهــای خاصــی ماننــد اسطوخدوس است ممكن است به علت كیفیت گـرم خـود یـا سایر خصوصیات، بـرای او عوارضـی را ایجـاد كنـد، مصـرف هم‌زمان سكنجبین با داروی مذكور به‌عنوان مصـلح آن دارو از بروز عوارض نامطلوب پیشـگیری می‌کند.
البتـه مصـرف خـود سـكنجبین نیـز دارای محدودیت‌هایی اسـت كـه ایـن محدودیت‌ها در افراد با مـزاج سـرد مهم‌تر اسـت. همچنـین مصرف طولانی‌مدت آن در بیماری‌های سـرد اعضـایی ماننـد رحم، معده و تارهای عصـبی مضـر اسـت و ایـن عـوارض در سردمزاج‌ها بیشتر بوده و بـا سـرعت بیشـتری اتفـاق مـی‌افتـد. همچنین انواعی از سكنجبین كه مزه ترش آن‌ها غلبه دارد باعـث تحریك سرفه شده و به ریه آسیب میزند .در ایـن مـوارد هم با استفاده از مصـلحات سـكنجبین ماننـد جـلاب در مـورد تحریك سرفه از عوارض مذكور پیشگیری خواهد شد.